نکات حیاتی و اصول طراحی ویلا دوبلکس

ویلا دوبلکس چیست؟

به هر نوع ویلا که در دو طبقه متصل به ‌هم بنا شده باشد، اصطلاحاً ویلا دوبلکس گفته می‌شود. به ‌این ‌ترتیب با ساختمانی دو طبقه روبه‌رو هستیم که در مجموع یک واحد مسکونی مستقل را تشکیل داده‌اند. هیچ‌ کدام از طبقات ساختمان یک واحد کامل نیستند؛ بلکه طبقه دوم در امتداد طبقه اول برای تکمیل یک واحد کامل شکل‌ می‌گیرد. معمولاً در معماری دوبلکس اتاق خواب‌ها را در طبقه دوم جانمایی می‌کنند و از فضای باز طبقه‌ی اول برای خلق پذیرایی فراخ و دیگر فضاهای عمومی بهره می‌برند.

ساخت ویلا دوبلکس بهترین تکنیک برای بهره‌مندی از فضای ساختمانی بزرگ در زمینی کوچک است. در عین ‌حال دست معماران را برای طراحی سالن‌های بزرگ پذیرایی و یا جانمایی اتاق‌ها در فضایی کاملاً خصوصی باز می‌گذارد. از طرفی می‌توانیم از ترکیب طبقات روی یکدیگر برای خلاقیت در معماری بنا، نمای ساختمان و حتی دکوراسیون داخلی استفاده کنیم. ویلا دوبلکس در کل ایده جذابی در معماری ساختمان‌های ویلایی است و خلاقیت‌ها برای اجرای آن زیاد است. ولی لازم است تا برخی نکات کلیدی را در ساخت ویلا دوبلکس رعایت کنید.

ویژگی‌های برجسته ویلا دوبلکس

وقتی برای طراحی ویلا دوبلکس دست ‌به ‌کار شده‌اید، باید به ویژگی‌ها و نقاط مثبت این نوع معماری اشراف کامل داشته باشید. قاعدتاً زمانی در طراحی چنین ساختمان‌هایی موفق هستیم که ویژگی‌های مثبت را برجسته و از محدودیت‌های بنا بکاهیم.

طراحی در دو طبقه ویژگی بدیهی است. اما آنچه این ساختمان‌ها را برجسته می‌کند، جاگیری پلکان در نمای داخلی ساختمان است. پلکان مسیر ارتباطی طبقات با یکدیگر است و لازم است هنرمندانه در هماهنگی با پلان اصلی بنا طراحی شود. آنچه مسلم است، این پلکان نقش محوری در ساختار کلی بنا دارد. گاهی می‌توانیم آنها را در پس فضاها پنهان کنیم و گاهی نیز علاقه داریم تا از حضور پلکان در تکمیل فضای داخلی بهره‌مند شویم.

نورگیر بودن فضاها خصوصاً فضاهای طبقه دوم از دیگر ویژگی‌های ساخت ویلا دوبلکس است. از آنجا که فضاها در مقابل هم نیستند؛ بلکه بر روی‌ هم قرار گرفته‌اند، بنابراین مانع توزیع نور در یکدیگر نمی‌شوند. اما ویژگی نهایی تسلط بنا بر محوطه‌های اطراف است. از طبقه دوم بنا می‌توانیم برای طراحی تراس و حتی اتاق‌هایی با ویوی ابدی استفاده کنیم؛ مادامیکه به تمامی محوطه اطراف مسلط هستیم.

نکته‌هایی برای طراحی ویلا دوبلکس

صرفاً با خلق یک ساختمان دو طبقه و قرار دادن یک پلکان در داخل بنا، ویلای دوبلکس حرفه‌ای شکل نمی‌گیرد. بلکه لازم است تا در جانمایی فضاها، طراحی نما، اصول معماری داخلی و دکوراسیون ویلا طیف بزرگی از اصول معماری را رعایت کنید. این اصول طراحی ویلا دوبلکس را در چند نکته کلیدی مطرح خواهیم کرد.

1- با خلاقیت از ساختار اصلی پلان ویلا دوبلکس استفاده کنید

برای طراحی پلان ویلا دوبلکس یک قانون کلی وجود دارد. این قانون به‌ این ‌ترتیب است که معمولاً فضاهای عمومی مانند سالن پذیرایی، آشپزخانه، غذاخوری و سرویس‌های بهداشتی را در طبقه همکف و فضاهای خصوصی‌تر مانند اتاق‌های خواب را در طبقه دوم جانمایی می‌کنند.

بهتر است به این اصل کلی در جانمایی فضاهای عمومی و خصوصی در طبقات اول و دوم پایبند باشید؛ اما اصل خلاقیت را فراموش نکنیم. مثلاً می‌توانیم در طبقه دوم برای طراحی سرویس بهداشتی جداگانه و حتی طراحی اتاق مستر اقدام کنید.

در عین ‌حال می‌توانیم از هنر ایجاد تراس و بالکن جهت خلق یک فضای باز اما خصوصی بهره‌مند شوید. از طرفی در طبقه اول گاهاً دست بازی برای جانمایی اتاق استراحت و دیگر فضاها دارید. با این ‌وجود در کل لازم است تا تفکیک مناسبی میان فضاهای عمومی و خصوصی انجام ‌شده و روش دسترسی به این فضاها ساده باشد.

2- برای پیوستگی در فضاهای ساختمان اقدام کنید

پیوستگی فضا اصل کلیدی در اصول طراحی ویلا دوبلکس است. البته در همین قدم اول دچار اشتباه نشوید و این پیوستگی را به‌ منزله حذف دیوارها و یکپارچه کردن فضاها قلمداد نکنید. بلکه قرار است کاملاً برعکس برای خلق فضاهای مستقل اقدام کنیم، به شکلی که این فضاها در کنار هم فرم یک خانه‌ی کامل را تداعی کنند.

اهمیت پیوستگی فضا در ارتباط میان طبقات ویلا دوبلکس است. نباید پلان به شکلی طراحی شود که این دو طبقه جدا از هم به ‌نظر آیند و گویا ارتباط معناداری میان آنها وجود ندارد. وجود پلکان صرفاً دلیل پیوستگی ساختمان نیست، بلکه باید احساس پیوستگی را تداعی کنیم.

مثلاً کشیدن دیوار اطراف پلکان که داخل پلان طبقه همکف جانمایی شده‌ است، حسی از گسسته بودن فضا را تداعی می‌کند. اما به ‌هر حال قرار نیست تا از یک پلکان بزرگ و بی‌ربط در فضای پذیرایی داشته باشیم. هنر پیوستگی در قرار دادن مناسب پلکان با نمای هماهنگ برای ارتباط فیزیکی طبقات ویلا دوبلکس است.

3- از ایده‌های بکر استفاده کنید

فرم طراحی ویلا دوبلکس به شکلی است که به ‌راحتی می‌توانید برای خلق انواع ایده‌های بکر و خلاقانه دست ‌به ‌کار شوید. دقت کنید که ویلا دوبلکس شما یک ساختمان آپارتمانی نیست که در طراحی آن دست ‌و پا بسته باشید. در چنین ساختمانی با بسیاری از محدودیت‌ها از طراحی پلان‌های آپارتمانی روبه‌رو نیستید. لذا می‌توانید خلاقانه برای ایده‌های بکر و جذاب دست ‌به ‌کار شوید. اما منظور از این ایده‌های خلاقانه در اصول طراحی ویلا دوبلکس چیست؟

خلاقیت از هنجارشکنی به وجود می‌آید و قاعدتاً نمی‌توانیم فرمول معینی را برای آن ترسیم کنیم. گاهی می‌توانیم از محدودیت‌ها برای خلق فرصت‌های بکر در طراحی استفاده کنیم. مثلاً همین پلکان با فضای بزرگی که اشغال می‌کند، عملاً یک محدودیت در ویلا دوبلکس است. اما معمار برجسته از پتانسیل نمای پلکان در خلق فضایی هنجار شکن، عمیق و یا هارمونیک استفاده خواهد کرد.

4- در انتخاب جهت ویلا هوشمند باشید

انتخاب جهت از مهمترین نکات طراحی ویلا دوبلکس است و بهتر است که رو به سمت خورشید باشد. به ‌علت موقعیت جغرافیایی سرزمین ایران بهترین تکنیک جهت‌گیری ساختمان‌ها قرار دادن نمای اصلی بنا رو به جنوب است تا با این تکنیک ساده از حجم نور بیشتری در تمامی فضاهای ساختمان برخوردار شویم.

5- در طراحی از عنصر سقف بلند استفاده کنید

توانایی ایجاد سقف بلند ویژگی برجسته و یکی از مزایای ساخت ویلا دوبلکس است. از این ویژگی می‌توانیم هنرمندانه برای هر چه زیباتر شدن و باشکوه ماندن ساختمان استفاده کنیم. البته لزوماً در تمامی انواع پلان ساختمان دوبلکس به چنین سقف بلندی در طبقه اول دسترسی نداریم.

خیلی‌ها هم علاقه‌ای به ایجاد چنین نمایی ندارند، اما اگر برای بهره‌مندی از سقف بلند دست ‌به ‌کار شده‌اید، می‌توانید با اندک خلاقیت و پس زدن طبقه دوم از روی پلان طبقه اول برای ایجاد فضای بزرگ و سقفی بلند اقدام کنید. سقف بلند بر شکوه ساختمان می‌افزاید. در عین ‌حال دست شما را برای طراحی و استفاده از المان‌های تزیینی بدون شلوغ کردن محیط باز می‌گذارد.

نکته‌های کلیدی در فضاسازی ویلا دوبلکس

در فضاسازی دست بازی دارید. در عین ‌حال به لطف ایده دو طبقه کردن بنا از مساحت بیشتری در زمینی کوچک برخوردار هستید. به طور کلی برای ایجاد فضا در پلان ساختمان دوبلکس از قابلیت‌های بالایی برخوردار هستید؛ ولی در این فضاسازی‌ها برخی نکات حیاتی را فراموش نکنید:

1- برای ایجاد فضای خصوصی اقدام کنید:

اتاق خواب، حمام، سرویس بهداشتی و… همگی فهرستی از فضاهای خصوصی هستند که بهترین مکان قرار دادن آنها در طبقه دوم ساختمان است. به ‌این ‌ترتیب بدون دغدغه می‌توانید از فضاهای راحت خانه استفاده کنید.

2- مسیر رسیدن به اتاق پذیرایی ساده باشد:

نشیمن یا همان سالن پذیرایی عمومی‌ترین فضای خانه است و باید در دسترس ساده تمامی اهالی ساختمان طراحی شود. در عین ‌حال لازم است تا دسترسی به این فضا از محوطه و یا دیگر فضاها ساده باشد. لذا مهمترین نکته جانمایی سالن پذیرایی در قلب خانه با دسترسی ساده است که همان فضای بزرگ طبقه اول را شامل می شود.

3- استقلال آشپزخانه را فراموش نکنید:

بهتر است محیط آشپزخانه را در طبقه همکف و در کنار سالن پذیرایی قرار دهید. به ‌این ‌ترتیب مسیر دسترسی به این فضا ساده است و به ‌راحتی می‌توانید از مهمانان خود پذیرایی کنید. در عین ‌حال محیط شلوغ و پررفت‌وآمد آشپزخانه تداخلی با فضای خلوت اتاق‌های خواب ایجاد نمی‌کند. اما نکته حیاتی اهمیت به استقلال آشپزخانه است. طراحی یک کانتر باز اما مستقل مانند اپن‌های کلاسیک و یا کانترهای جزیره‌ای می‌تواند نقش تعیین‌ کننده در این استقلال فضایی داشته باشد.

4- دسترسی ساده سرویس بهداشتی:

در شرایط عادی هر واحد ساختمان ویلایی به حداقل یک سرویس بهداشتی نیاز دارد، اما اسلوب طراحی ویلا دوبلکس با جانمایی ساختمان در دو طبقه ماجرا را کمی پیچیده می‌کند. قطعاً علاقه نداریم تا برای دسترسی به سرویس بهداشتی در حریم خصوصی طبقه‌ی دوم اختلالی ایجاد شود. در عین ‌حال نیز نمی‌خواهیم تا صرفاً برای استفاده از سرویس بهداشتی از فضای خصوصی طبقه دوم خارج شویم. لذا توصیه می‌کنیم که تا حد ممکن برای هر یک از طبقات سرویس بهداشتی جداگانه طراحی شود.

5- اهمیت محوطه در طراحی ویلا دوبلکس:

محوطه از ارکان کلید در طراحی ساختمان‌های ویلایی است و اهمیت آن برای بهره‌مندی از ویلا دوبلکس دوچندان می‌شود. دسترسی به محوطه باید از طریق طبقه اول و با عبور از سالن پذیرایی انجام پذیرد. اما می‌توانیم با طراحی تراس و یا بالکن در امتداد اتاق‌های طبقه دوم نوعی فضاسازی خارجی را ایجاد کنیم. در چنین شرایطی به بهره‌مندی از ویو با دید کامل به باغ و محوطه نیاز داریم.

جایابی پله در معماری ویلا دوبلکس

پلکان بدیهی‌ترین عنصر برجسته در معماری داخلی ساختمان‌های دوبلکس است. اگر در جانمایی و طراحی پله کوتاهی کنید، با فضایی کاملاً آشفته و بی‌برنامه روبه‌رو خواهید شد. برعکس اگر در جانمایی این بخش هنرمندانه طراحی کنید، قطعاً به پلانی جذاب و کاربردی دست پیدا خواهید کرد. برای جانمایی پلکان دو نکته کلی را در نظر بگیرید:

1. جانمایی پلکان در معماری بر پایه طراحی void:

در معماری به هر نوع فضای خالی در حد فاصل طبقات به شکلی که طبقه‌ای پایین‌تر از طبقه بالاتر دیده شود، اصطلاحاً ووید (Void) گفته می‌شود. این نوع سبک معماری در طراحی ویلا دوبلکس متداول است. به شکلی که برای ایجاد سقف بلند، طبقه دوم فضای کمتری از طبقه‌ی اول دارد. اما نسبت ‌به فضای زیرین خود مسلط است. در چنین ساختمان‌هایی لازم است تا جانمایی پلکان با تکیه بر معماری void انجام شود. توصیه می‌کنیم که مسیر پلکان تداخلی با فضای ووید نداشته باشد. به ‌این ‌ترتیب پلکان می‌تواند در حاشیه سالن اصلی و در امتداد فضای ووید بالاسری در طبقه دوم شکل بگیرد.

1. جانمایی پلکان در معماری بدون طراحی void:

برخی ساختمان‌های دوبلکس بدون ووید هستند. در این ساختمان‌ها عملاً طبقه دوم مستقل از طبقه‌ی اول طراحی ‌شده و هیچ دیدی به یکدیگر ندارند. در این ‌صورت پلکان تنها عنصر ایجاد پیوستگی میان طبقات است. پلکان در معماری دوبلکس بدون ووید باید به شکلی باشد که از جدا شدن کامل فضای طبقات جلوگیری کند. این پلکان باید طراحی باز، فراخ و با کمترین پیچیدگی داشته باشد.

برای طراحی ویلا دوبلکس به چه جزئیاتی توجه کنیم؟

اگر چه معمار نقشه نهایی پلان ساختمان دوبلکس را طراحی می‌کند، اما این شما هستید که در مقام مالک ساختمان باید در مورد فضاسازی‌ها، قابلیت‌ها و کاربری‌ها اظهار نظر کنید. قاعدتاً نمی‌توانید و شاید هم نمی‌خواهید تا ماجرا را از نگاه مهندسی ببینید؛ اما می‌توانید در مورد برخی موضوعات کلی که اهمیت بالایی دارند، اظهارنظر کنید. نکته‌هایی حیاتی که به قرار زیر هستند:

1. پلان ساختمان را با توجه به خواسته‌ها و یا ایده‌های خود چیدمان کنید. معماران این هنرمندی را دارند که از ایده‌های شما در طراحی خلاقانه اما استاندارد استفاده کنند.

2. برای بهره‌مندی از حداکثر نور در ساختمان به چگونگی جهت‌گیری فکر کنید.

3. در اندازه فضاها حساس باشید. فضاهای خیلی بزرگ طرح یکپارچه ساختمان را به ‌هم می‌ریزد. در عین ‌حال فضاهای خیلی کوچک کارایی لازم را ندارند؛ اما در این‌باره حتماً به سبک زندگی خودتان توجه کنید. مثلاً اگر مهمان زیاد دارید و یا خانواده پرجمعیتی هستید، بهتر است اتاق‌هایی بزرگ را طراحی کنید.

4. برای نورپردازی مناسب ساختمان برنامه‌ریزی کنید. دقت کنید که در بسیاری از ویلاهای دوبلکس سقف بلندی برای سالن پذیرایی طراحی ‌شده است که قطعاً روش نورپردازی آن با دیگر فضاها متفاوت است.

5. طراحی نما ساختمان می‌تواند هر شکلی باشد؛ اما بهتر است که سبک نمای بیرونی با دیزاین داخلی فضا هماهنگ انتخاب شود.

توصیه‌هایی برای طراحی ویلا دوبلکس

ویلا دوبلکس را با خانه‌های آپارتمانی اشتباه نگیرید. در طراحی این خانه‌ها به ‌دنبال سبک‌های آپارتمانی حرکت نکنید؛ بلکه ساختمان را به فضایی یکپارچه اما در دو طبقه به مانند یک خانه ویلایی کامل طراحی کنید.

برخی معماران برجسته از ایده طراحی طبقات به مانند سوئیت‌های مستقل صحبت می‌کنند. در این حالت اگر چه یکپارچگی بنا حفظ می‌شود؛ اما ساختمان پتانسیل تبدیل به دو واحد مستقل جهت استفاده دو خانواده هم‌زمان را دارد. در کل اهمیت طراحی ویلا دوبلکس در توجه به یکپارچه بودن پلان و ایجاد یک خانه کامل است. همیشه به یاد داشته باشید که تصمیمات هیجانی و راهکارهای غیرمنطقی در گذر زمان رنگ می‌بازند.

به ‌این ‌ترتیب ممکن است در اثر طراحی نامناسب و یا به ‌دلیل تصمیمات هیجانی طراحی پلکان مسیر دسترسی به طبقه دوم هم دشوار باشد. در این ‌صورت خطر عدم استفاده از این فضا در بلند مدت وجود دارد. دسترسی ساده به طبقه دوم اصل کلیدی در طراحی ویلا دوبلکس است. جهت هر نوع مشاوره طراحی ویلا دوبلکس و یا انجام مراحل اجرایی می‌توانید از خدمات تخصصی گروه فرلی ویلا استفاده کنید.