طراحی خانه چوبی/ چگونه کلبه رویاهایمان را بسازیم؟

آیا ساخت خانه چوبی منطقی است؟

بدون تردید ایده طراحی تا ساخت خانه چوبی برای هر کسی و با هر سلیقه‌ای جذاب است. این خانه‌ها با هر سبک طراحی و هر نوع روش معماری در هر نوع اقلیم جغرافیایی بنا‌های جذابی هستند که ناخودآگاه حس نوستالژیک قوی دارند و ما را به سمت زندگی در طبیعت نزدیک می‌کنند. اما همه می‌دانیم که چوب مصالح به نسبت ناپایداری است و خیلی زودتر از دیگر مصالح مانند آهن و یا بتن فرسوده می‌شود. مادامیکه چالش‌ها مانند آتش سوزی همواره در کمین چنین خانه‌هایی است. با این وجود آیا ساخت کلبه چوبی تصمیم منطقی است؟
طراحی خانه چوبی با توجه به نوع اقلیم انجام می‌شود. در هر اقلیمی و با هر شرایط آب و هوایی نمی‌توانید برای ساخت خانه چوبی اقدام کنید. در عوض برای برخی اقلیم‌ها چاره‌ای جز طراحی خانه‌های کوچک در قامت کلبه‌های چوبی ندارید.
جدا از این موضوع توجه کنید که طراحی خانه چوبی باید متناسب با ظرفیت بناهای چوبی باشد. مثلا نمی‌توانید رویای تفریح در کلبه جنگلی را داشته باشید و برای ساخت یک خانه بزرگ و چند طبقه برنامه ریزی کنید. طراحی خانه چوبی در حد و اندازه همان کلبه‌های جنگلی حالا با رویکرد مدرن و بهینه تصمیمی کاملاً منطقی و حتی رویایی است.

مزایای طراحی خانه چوبی

اگر در رویای داشتن خانه‌های کوچک چوبی هستید، از این مزایا بهره‌مند خواهید شد:

• خانه‌های چوبی سازه‌هایی سبک و مقاوم در برابر زلزله هستند.
• سرعت ساخت بالایی دارند.
• در صورت عایق بندی مناسب دیوارها مصرف انرژی در آنها کم است.
• در صورت بهره‌مندی از چوب مناسب طول عمر سازه زیاد است.
• دور ریز مصالح حین ساخت کم است.
• همسو با محیط طبیعی بنا می‌شوند و تاثیری در تخریب محیط زیست اطراف خود ندارند.
• ساختمان‌های زیبا با حسی از زندگی روستایی و نوستالژیک دارند.
• تقریبا با تمامی شرایط اقلیمی سازگار هستند.

معایب و محدودیت‌های طراحی خانه چوبی

اگر چه خانه‌های چوبی زیبا هستند و ‌می‌توانند به خوبی کلبه رویاهای شما را تداعی سازند؛ اما در بهره‌مندی از این خانه‌ها محدودیت‌هایی نیز دارید. مانند:

• همواره با خطر آتش‌سوزی دست در گریبان هستید. هر چند هم اکنون از پوشش‌های مخصوص ضد حریق بر روی جداره‌های چوبی کلبه استفاده می‌کنند.
• در اثر مواجه شدن دائمی با جریان آب احتمال پوسیدگی چوب زیاد است.
• احتمال تغییر شکل چوب در گذشت زمان زیاد است.
• در مقابل هجوم حشرات و جانوران موذی ضعیف هستند.
• تحمل چوب در ضربات سنگین ضعیف است و ممکن است که بشکند.
• سازه‌های چوبی تحمل وزن استاتیک و دینامیک محدودی دارند. لذا طراحی خانه چوبی در ابعاد کوچک و معمولاً یک یا دو طبقه انجام می‌شود.

انواع سبک‌های طراحی خانه چوبی

وقتی صحبت از خانه چوبی مطرح است، دیدگاه عموم افراد به سمت خانه‌های کوچک چوبی با سقف‌های شیروانی هدایت می‌شود. اکثراً تجسم یک کلبه جنگلی ساده اولین نظر عامیانه است. اما بهتر است بدانید که طراحی کلبه چوبی خود به تنهایی یک سبک تمام عیار در دنیای معماری نوین است و حالا مهندسین و معماران برجسته برای ایده‌های خلاقانه و انتزاعی از یکدیگر پیشی می‌گیرند. ماجرا ‌می‌تواند خیلی جذاب‌تر و هیجانی‌تر از کلبه چوبی‌های کلاسیک باشد. در ادامه به معرفی انواع سبک‌ها برای طراحی خانه چوبی ‌می‌پردازیم.

*بیشتر بخوانید : طراحی ویلا کلاسیک

خانه‌ها به سبک اسکاندیناوی

اسکاندیناوی مجموعه سرزمین‌های شمال اروپا است و در این سرزمین‌های قطبی جنگل‌های بزرگی وجود دارد و ساخت خانه چوبی از فرهنگ اصیل مردمان این منطقه است. طراحی خانه چوبی با معماری اسکاندیناوی در نمایی نسبتاً کلاسیک با دیواره‌های بلند و سقف شیروانی اما مثلثی شکل انجام می‌گیرد. معمولاً پنجره‌ها در معماری اصیل اسکاندیناوی کوچک هستند. اما معماران مدرن امروزی طرح پنجره‌های بزرگ را در تلفیقی با این سبک معماری به کار گرفته‌اند.

خانه‌ها به سبک روستیک

معماری روستیک در تلفیقی از چوب و سنگ شکل می‌گیرد. معمولاً کرسی این خانه‌ها تمام سنگی است و بر پایه محکم سنگی یک خانه تمام چوب طراحی ‌می‌شود. با این وجود ممکن است بخش‌هایی از طراحی سازه متریال سنگی و یا آجری داشته باشند. در ایام گذشته برای طراحی شومینه و دودکش از متریال سنگی استفاده ‌می‌شد و هم اکنون نیز از روش روستیک در شکل گیری عناصر اصلی سازه در همراهی با بخش‌های چوبی استفاده ‌می‌کنند.

خانه‌های چوبی آمریکایی

این خانه‌ها ساختار کاملاً چوبی شده دارند، اما در طراحی اسکلت شبیه به ساختمان‌های مدرن امروزی ساخته ‌می‌شوند. معمولا کلبه جنگلی ها فاقد اسکلت بندی خاصی هستند و طراحی کاملاً یکپارچه دارند. اما آمریکایی‌ها در توسعه سبک معماری جذابی برای خلق خانه‌های نسبتا بزرگ چوبی از ایجاد اسکلت‌های یکپارچه چوبی برای ایجاد خانه‌های مناسب تفریح جنگلی استفاده کرده‌اند و حالا ایده آنها از جذاب‌ترین روش‌های طراحی خانه چوبی است.

خانه‌های چوبی سنتی ایرانی

در معماری سنتی ایرانی نیز خانه‌های جذاب چوبی حضور دارند. این خانه‌ها بخش اصلی بافت روستایی در استان‌های شمال کشور هستند و با عنوان خانه‌های زگالی شناخته ‌می‌شوند. خانه‌های زگالی در تلفیق جذابی از چوب و کاهگل ساخته ‌می‌شوند. هر چند برای مدتی ایده طراحی این خانه‌ها با بی‌مهری مداوم مسئولین مواجه شد؛ اما حالا باز هم شاهد کسانی هستیم که کاملا خلاقانه روش معماری خانه‌های زگالی را با تفکر نوین در هم آمیخته و مجدداً برای طراحی و ساخت خانه‌های چوبی با ایوان‌های فراخ سنتی ایرانی اقدام می‌کنند.

کلبه سوئیسی

کلبه سوئیسی یا خانه‌های مثلثی که گاها با عنوان خانه A فریم معرفی می‌شوند، سبک جذاب و پرطرفداری از طراحی خانه چوبی هستند. این خانه‌ها فاقد دیوارهای جانبی در نمایی از یک سقف شیروانی یکپارچه طراحی شده و معمولاً به شکل یک یا دو طبقه هستند. ظاهر ویلا سوئیسی شبیه به یک مثلث بزرگ است. این مثلث بزرگ به دلیل طراحی یکپارچه سقف شیروانی شکل گرفته است و از آنجا که در حد فاصل کف بنا تا سقف خانه معمولاً یک طبقه دیگر اجرا ‌می‌شود، نمای این خانه‌ها از مقابل شبیه به حرف A انگلیسی است.
کلبه سوئیسی طراحی زیبا و جذابی دارد. سبک وزن است و به سرعت و با هزینه کم ساخته ‌می‌شود. در عین حال مناسب هر نوع اقلیم با هر نوع شرایط آب و هوایی است. این ویژگی‌ها باعث شده تا ایده طراحی کلبه سوئیسی در این سال‌های اخیر مورد توجه قرار بگیرد.

مزایای طراحی خانه چوبی به سبک کلبه سوئیسی به قرار زیر است:

• هزینه ساخت پایینی دارند.
• شرایط نگهداری از این خانه‌ها ساده است.
• با جانمایی پنجره‌های بزرگ در دو طرف سقف مثلثی از حجم نور مناسبی برخوردار هستند.
• شیب سقف تند این خانه‌ها در مقابل برف و باران مقاوم است و کمتر آسیب ‌می‌بینند.
• طراحی ساده با ایده‌های مینیمال دارند.
• حس سازگاری کامل با محیط را تداعی می‌کنند.

البته در نظر داشته باشید که این خانه‌ها چوبی فضای محدودی دارند و قرار است در اندازه‌های کوچک از محیطی با دیواره کج بنا شوند.

قوانین ساخت کلبه چوبی

طراحی کلبه چوبی در فهرست سازه‌های پیش ساخته قرار می‌گیرد و از نگاه عملیاتی چگونگی اجرای آن تابع قوانین ویلا پیش ساخته است. در واقع عملاً هیچ دستورالعمل قانونی برای طراحی و ساخت کلبه‌های چوبی در کشور وجود ندارد و این سازه‌ها را در کل طبق بند‌های اجرایی قوانین ویلا پیش ساخته بررسی ‌می‌کنند.
در عین حال اگر چه ‌می‌توانید برای طراحی ویلا چوبی بدون مجوز اقدام کنید؛ اما این موارد در کل برای خانه‌ها با متراژ کوچک هستند. خانه چوبی در متراژ بزرگ جزو بنا‌های ویلایی محسوب شده که برای طراحی و ساخت باید مراحل قانونی زیر را سپری کنید.

شرایط قانونی اخذ مجوز طراحی کلبه چوبی

• ارائه مدارک اولیه اعم از سند مالکیت، مدارک شناسایی و…
• بازدید مامور بازرسی
• ارائه درخواست کتبی و تکمیل فرم‌های مربوطه
• پرداخت هزینه‌های مالیاتی
• تهیه نقشه‌ها طبق دستورالعمل سازمان نظام مهندسی
• تکمیل شناسنامه فنی ساختمان
• تهیه نقشه‌های تاسیساتی، برقی تایید شده توسط مهندس ناظر

آیا اخذ مجوز ساخت کلبه چوبی ضروری است؟

برای طراحی و ساخت هر خانه چوبی که پلن بنا فراتر از ۳۰ متر مربع و با عمق پی ۳۰ سانتی متر از ارتفاع زمین انجام شود و بر روی پی هر نوع سازه چوبی و حتی غیر چوبی ساخته شود، نیاز به اخذ مجوز قانونی دارید. در غیر این صورت و برای ساخت کلبه‌های تمام چوبی هیچ الزام قانونی در قوانین مسکن و شهرسازی پیش بینی نشده است و لذا طراحی ویلای پیش ساخته بدون مجوز بلامانع است. این ویلا پیش ساخته ‌می‌تواند هر نوع طراحی خانه چوبی در مدل‌های کلاسیک کوهستانی و یا کلبه چوبی و حتی ویلا مثلثی از نوع سوئیسی باشد.

مراحل ساخت خانه چوبی

از آنجا که طراحی خانه چوبی به روش‌های مختلف و با الگوهای متنوع معماری انجام ‌می‌شود و نیاز به مصالح متنوع در کنار چوب است، قاعدتاً روش‌های ساخت متفاوتی نیز دارند. با این وجود در این بخش مقاله به مراحل ساخت ویلا سوئیسی که در این سال‌های اخیر کاملاً محبوب و کاربردی است می‌پردازیم. برای داشتن یک ویلا مثلثی جذاب از نوع سوئیسی مراحل زیر پیش روی شما هستند.

• دریافت مجوز ساخت

در بخش قبلی مفصل از این موضوع صحبت کرده‌ایم و در نظر داشته باشید که ویلا A فریم حتی در کوچکترین متراژ‌ها جزو بناهای مسکونی هستند و بهتر است با وجود عدم نیاز به اخذ مجوز، مراجع قانونی را مطلع سازید. در عین حال اگر بهره‌مندی قانونی از امکانات رفاهی مانند آب، برق، گاز و… نیاز دارید، لازم است تا برای اخذ مجوز‌های مربوطه اقدام کنید.

• طراحی پلان

پلان ویلا سوئیسی به کلی با پلان دیگر ساختمان‌ها حتی دیگر انواع سبک طراحی خانه چوبی متفاوت است. اما این تفاوت دلیلی بر نبود الزامات قانونی، استانداردها و اصول معماری نیست. پلان ویلا سوئیسی معمولاً به شکل بنایی دو طبقه در فضای خالی زیر سقف مثلثی شکل است که برای ایجاد آن استانداردهای معماری کامل با جزئیات دقیق پیش‌ بینی شده است.

• استاندارد سازی

طراحی خانه چوبی را دست کم نگیرید. این خانه‌های کوچک در قامت کلبه‌های چوبی باید مطابق با استانداردهای لازم برای زندگی مناسب اهالی ساختمان طراحی شوند. پس از طراحی پلان ویلا سوئیسی و یا هر کلبه جنگلی با معماری متفاوت مرحله استاندارد سازی برای انجام محاسبات طراحی پی، طراحی ستون‌ها، طراحی ابعاد سازه و برآورد حجم مصالح و روش ساخت و… انجام می‌شود.

• پی‌ریزی

پی‌ریزی از مراحل ساخت خانه چوبی است و برای ایجاد بستر مناسب خانه انجام ‌می‌شود. اگر چه خانه‌های چوبی خصوصاً ویلا A فریم سبک وزن هستند؛ اما در نهایت لازم است تا با ایجاد بستر کاملاً صاف و محکم از مقدمات ساخت کلبه چوبی اطمینان داشته باشیم. پی‌ریزی ویلا سوئیسی معمولاً در عمق کم و به شکل ساختار بتنی یا بلوک بتنی انجام می‌شود.

ساختار کلبه چوبی

مراحل ساخت پس از پایان پی‌ریزی آغاز خواهد شد. در این مرحله قرار است تا الوار‌های بزرگ و سنگین چوبی را به حالت مثلثی شده و برای ایجاد فریم مثلثی شکل سازه بر روی هم قرار دهید. این الوارها باید در ابعاد مناسب با ضخامت کافی باشند و مرحله خشک سازی در کارخانه‌های چوب بری را سپری کرده باشند.

چوب‌های مناسب طراحی خانه چوبی

در جهان بیش از ۳۰۰ گونه درخت وجود دارد که از چوب آنها برای ساخت خانه‌های کوچک و بزرگ چوبی استفاده ‌می‌شود. البته همه این چوب‌ها مناسب طراحی خانه چوبی ایده‌آل نیستند. بهترین این چوب ها به قرار زیر هستند:

• چوب درخت صنوبر

• از جمله درخت‌های بومی ایران است که چوبی مقاوم با قیمت مناسب است.

• چوب درخت سدر

از جمله چوب‌های مقاوم و ماندگار است و رایحه لطیفی دارد که حس بودن در خانه‌ای چوبی را تکمیل می‌کند. سدر از درخت‌های بومی ایران است.

• چوب درخت بلوط

بلوط نیز از درختان بومی مناطق بزرگی در فلات مرکزی ایران و حتی سرزمین‌های شمالی است. چوب این درخت در صورت خشک شدن اصولی بسیار مقاوم و ماندگار است. در ساخت کلبه‌های چوبی معمولاً از چوب بلوط سفید استفاده ‌می‌کنند.

• چوب درخت سرخ (Red Wood)

از جمله چوب‌های مقاوم در برابر هر نوع پوسیدگی است. در عین حال ظاهر سرخ این چوب نمای بسیار زیبایی در طراحی خانه چوبی ایجاد ‌می‌کند.

• چوب درخت سرو

چوب درخت سرو در مقابل لانه گزینی حشرات و هر نوع پوسیدگی بسیار مقاوم است. اگر چه درخت سرو از جمله درخت‌های بومی ایرانی است؛ اما چوب گران قیمتی دارد.

• چوب درخت کاج

بدون تردید بهترین و متداول‌ترین چوب برای ساخت خانه چوبی است. در ایران از این چوب وارداتی به شکل گسترده برای ساخت سازه‌های بیرونی چوبی خصوصاً کلبه‌های جنگلی استفاده ‌می‌کنند. چوب درخت کاج سبک و ماندگار است.

• چوب درخت ساج

از جمله چوب‌های جان سخت برای ساخت کلبه چوبی است. این چوب در مقابل هر نوع ترک و یا شکستگی مقاوم است و به سختی در دراز مدت تغییر شکل می‌دهد. در عین حال ظاهر بسیار زیبایی دارد.

نتیجه گیری طراحی خانه چوبی

داشتن کلبه جنگلی همیشه جذاب است و می‌توانید برای رسیدن به این جذابیت از انواع ایده‌ها تا سبک‌های طراحی خانه چوبی استفاده کنید. در عین حال به تنوع جذابی از انواع چوب دسترسی دارید که می‌تواند حس و حال بهره‌مندی از ویلا سوئیسی و یا هر سبک کلبه چوبی را متحول سازد. با این وجود هرگز ساخت خانه چوبی را دست کم نگیرید. این خانه‌ها اگر چه ارزان قیمت هستند و در ابعاد کوچک با سبک محیط طبیعی و جنگلی ساخته ‌می‌شوند؛ اما طراحی و ساخت ساده‌ای ندارند.

اگر قصد استفاده طولانی مدت از این کلبه‌های جنگلی را دارید و قرار است تا کلبه‌ای چوبی را در سال‌های متمادی بدون فرسودگی و یا خرابی استفاده کنید، لازم است تا از تکنیک‌های مهندسی ساخت سازه‌های سبک برای طراحی خانه چوبی بهره‌مند شوید. برای این منظور و ساخت هر نوع کلبه کوچک و جنگلی از هر نوع سبک روستیک یا ویلا سوئیسی ‌می‌توانید از خدمات تخصصی معماری و ساخت گروه فرلی ویلا استفاده کنید.